Dla wielu osób pierwszym skojarzeniem, gdy mowa o cyberbezpieczeństwa, są programy antywirusowe. Współczesne zagrożenia w cyberprzestrzeni wykraczają jednak znacznie dalej niż tylko klasyczne wirusy komputerowe. Choć oprogramowanie antywirusowe pozostaje ważnym elementem ochrony, skuteczna strategia zapobiegania i ograniczająca ryzyko ataku i utraty danych lub pieniędzy, musi uwzględniać znacznie szerszy zakres narzędzi i procesów.
Cyberprzestępcy mają bardzo szeroki arsenał technik i metod ataków. W przestrzeni publicznej bardzo często wymieniane są takie hasła jak phishing, ransomware, ataki typu DDoS (Distributed Denial of Service), czy inżynieria społeczna.
Eksperci w zakresie cyberbezpieczeństwa zwracają uwagę, że techniki te wciąż ewoluują i dostosowują się by lepiej wpływać na potencjalne ofiary. W 2025 warto zwrócić uwagę na trzy zagadnienia:
Klucze dostępu zastępują hasła
Hasła pozostają słabym ogniwem. Wraz ze wzrostem liczby ataków phishingowych i uwierzytelniających firmy przechodzą na klucze dostępu — biometryczne lub kryptograficzne metody uwierzytelniania, które zwiększają bezpieczeństwo i komfort użytkownika. Giganci tacy jak Google i Apple przewodzą tej zmianie.
Phishing staje się hiperpersonalizowany
Ogólne wiadomości e-mail phishingowe należą już do przeszłości. Atakujący wykorzystują teraz dogłębne badania i dane z mediów społecznościowych do tworzenia wysoce ukierunkowanych kampanii, które wydają się legalne. Wiadomości generowane przez sztuczną inteligencję naśladują prawdziwe rozmowy, dzięki czemu inżynieria społeczna jest skuteczniejsza. Organizacje muszą inwestować w zaawansowane wykrywanie i świadomość pracowników.
Deepfakes stanowią rosnące zagrożenie
Technologia deepfake oparta na AI stanowi coraz większe zagrożenie dla cyberbezpieczeństwa. Przestępcy wykorzystują generowane przez sztuczną inteligencję profile podszywające się pod managerów lub inne zaufane osoby, aby ominąć zabezpieczenia i manipulować pracownikami, aby ujawnili poufne informacje. Jedna ze znanych metod polega na stosowaniu filtrów podczas rozmów wideo w celu podszywania się pod kogoś innego w czasie rzeczywistym. Firmy muszą wzmocnić protokoły weryfikacji i edukować pracowników w zakresie wykrywania deepfake’ów.
Gdy program antywirusowy to za mało
Programy antywirusowe to oprogramowanie zaprojektowane do wykrywania, blokowania i usuwania złośliwego oprogramowania, takiego jak wirusy, trojany czy spyware. Ich działanie opiera się na bazach danych znanych już zagrożeń. Techniki wykorzystywane przez cyberprzestępców ewoluują jednak w sposób, który znacznie wykracza poza możliwości tradycyjnych programów antywirusowych. Ataki typu phishing, ransomware, inżynieria społeczna czy deepfake nie są bezpośrednio powiązane z klasycznym złośliwym oprogramowaniem i często wymagają bardziej zaawansowanych metod ochrony.
Jak zachować bezpieczeństwo?
Przede wszystkim wdrażając nowoczesne metody uwierzytelniania, zarządzania tożsamościami oraz wykrywania incydentów, które mogą świadczyć o próbie ataku. Obejmuje to zastosowanie wieloskładnikowego uwierzytelniania (MFA), integrację z systemami zarządzania tożsamością jak Keycloak, oraz monitorowanie aktywności poprzez narzędzia klasy SIEM (Security Information and Event Management). Takie podejście pozwala na bieżąco identyfikować i reagować na nietypowe zachowania, które mogą być oznaką kompromitacji systemu.
Zacznij od ułożenia procesu
Dobrze ułożony proces dotyczący cyberbezpieczeństwa zaczyna się od gruntownej oceny ryzyka i identyfikacji zagrożeń. Na tym etapie organizacja dokonuje inwentaryzacji wszystkich zasobów IT, takich jak urządzenia, systemy, aplikacje i dane. Kluczowe jest określenie, które z tych zasobów są najbardziej wrażliwe i wymagają szczególnej ochrony. Następnie należy przeprowadzić analizę ryzyka, która polega na ocenie potencjalnych zagrożeń, ich wpływu na działalność firmy oraz prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Dzięki temu można zidentyfikować najważniejsze obszary wymagające ochrony.
Kolejnym krokiem jest stworzenie kompleksowej polityki bezpieczeństwa. Obejmuje ona zestaw zasad i procedur regulujących wszystkie aspekty korzystania z technologii w organizacji – od zarządzania hasłami i dostępem do systemów, po zasady korzystania z urządzeń przenośnych i pracy zdalnej. Na tym etapie niezwykle istotne jest uwzględnienie obowiązujących przepisów prawnych, takich jak RODO, oraz standardów branżowych.
Po opracowaniu polityk, niezbędne jest wdrożenie odpowiednich technologii zabezpieczających oraz narzędzi jak wspomniany już wcześniej Keycloak. Na tym etapie wprowadzane są do organizacji zabezpieczenia jak uwierzytelnianie wieloskładnikowe (MFA), szyfrowanie danych oraz systemy monitorujące infrastrukturę IT, takie jak SIEM (Security Information and Event Management). Równolegle należy wprowadzić mechanizmy regularnych aktualizacji oprogramowania i tworzenia kopii zapasowych, co pozwala na szybkie przywrócenie systemów w razie incydentu.
Opracowując proces, należy mieć świadomość, że często najsłabszym ogniwem zabezpieczeń jest po prostu człowiek. Bardzo ważne jest zwiększanie świadomości pracowników poprzez programy szkoleniowe, które zapoznają ich z różnymi technikami ataków i przykładami z życia wziętymi, pomagając im rozpoznawać różne zagrożenia.
Ostatnim, ale nie mniej ważnym elementem jest monitorowanie i reagowanie na incydenty. Organizacja powinna mieć jasno określone procedury reagowania na naruszenia bezpieczeństwa, które pozwalają na szybkie wykrycie, analizę i minimalizację skutków ataków.